آموزش الکترونیکی، یادگیری الکترونیکی:

   فناوری اینترنت همگام با ورود به عرصه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به سطوح مختلف آموزش و پرورش نیز راه یافت. ورود این فناوری به آموزش و پرورش حیطه ی گستره ی آموزش، شیوه های طراحی و تدوین، شیوه های اجرا و ارزشیابی را تغییر داده است. به عبارت دیگر با ظهور این فناوری و ورود به عرصه های آموزشی از یک سو قابلیت های جدیدی برای تهیه و اجرای برنامه های درسی غنی و اثربخش برای دست اندرکاران نظام های آموزشی فراهم شده است و از سوی دیگر افق های آموزش از کلاس های درس حضوری فراتر رفته است. این شیوه ی آموزشی که در ارتباط بین یاددهنده و یادگیرنده از طریق اینترنت و با استفاده از امکاناتی هم چون؛ سامانه ی مدیریت یادگیری[1](LMS) ، کلاس مجازی، ویدئو کنفرانس و تالار گفتگو انجام می گیرد، یادگیری الکترونیکی گفته می شود. البته در متون تخصصی به جای این اصطلاح از اصطلاحات دیگری مانند؛ آموزش مجازی، یادگیری آنلاین، آموزش الکترونیکی و آموزش مبتنی بر وب به کاربرده می شود(سراجی، 1390). لازم به ذکر است که فناوری اینترنت در سال های اولیه ی ظهور و ورود به عرصه ی آموزش، امکانات و ابزارهای محدودی داشت و بیشتر برای جستجوی اطلاعات و منابع مورد استفاده قرار می گرفت. ولی با توسعه ی امکانات نسخه ی دوم وب و ابداع نرم افزارهای اجتماعی تحت وب قابلیت های اثر گذاری آن بر محیط های آموزشی افزایش یافت که این قابلیت ها را می توان در شش دسته؛ قابلیت های ناهمزمانی و همزمانی، قابلیت های هرمکانی، امکانات ارائه ی چندگانه و چندحسی، قابلیت های شخصی سازی دانش، ویژگی های اطلاعاتی و قابلیت های ارتباطی مورد بحث قرار داد ( مک لولین و لی[2]، 2007).

   تلفیق برنامه ی درسی با فناوری اطلاعات و ارتباطات در سه مرحله ی طراحی، تهیه و اجرای برنامه درسی صورت می گیرد. در هر مرحله افراد مختلف با تخصص های گوناگون در این فرایند مشارکت می کنند.( میگل و مک فرسون[3]، 2004). با توجه به انواع سه گانه ی تلفیق فناوری اطلاعات با برنامه درسی و نقش افراد دست اندرکار در این فرایند می توان گفت در برنامه های درسی کاملا الکترونیکی و ترکیبی دست اندرکاران طراحی، ساخت و اجرای برنامه ی درسی هریک نقش مهمی در فرایند تلفیق برنامه ی درسی با فناوری اطلاعات و ارتباطات( فاوا) را ایفا می کنند. یسی[4](2000)  نقش ابزارهای اینترنتی را در برقرارسی تعامل اثر بخش و کمک به یادگیری موثر می داند. به اعتقاد او هر تعامل مناسب در محیط الکترونیکی و در عرصه ی آموزش الکترونیکی باید دارای ویژگی های زیر باشد تا به بهبود یادگیری کمک کند:

1-     برقراری زنجیره پیام بین یاددهنده و یادگیرنده به مشابه پیش شرط تعامل مناسب الکترونیکی

2-     هر ارتباطی که از سوی طرفین ارتباط آعاز می شود باید تکمیل شود.

3-     هر ارتباط یا تعاملی باید با محتوای درسی رابطه ی نزدیکی داشته باشد.

4-     طرفین ارتباطی باید از پیام و مکانیزم ارتباطی درک دو جانبه داشته باشند.

علاوه بر این نظریه پردازان سازنده گرا در یادگیری معتقدند؛ تعامل، مشارکت و فعال بودن یادگیرنده در فرایند یادگیری به ساخت دانش در او کمک می کند. از این رو آن ها بر نفش ابزارهای مشارکتی اینترنتی در ساخت دانش و یادگیری تاکید می کنند. به اعتقاد پاولوف و پرات(2005) ابزارهای مختلف مشارکتی فاوا به طور عام و ابزارهای مشارکتی اینترنتی به طور خاص، به تقویت مهارت های تفکر انتقادی، ساخت همزمان دانش و معنی، قدرت تامل و ژرف اندیشی و انتقال آموخته ها فرایند آموزش می شود( به نقل از سراجی، 1390).

   آموزش الکترونیکی یک فرایند جدید در آموزش است که براساس فناوری های رایانه ای، چندرسانه ای و پردازشگرها شکل گرفته است. این نوع آموزش انعطاف پذیری زیادی را در روش شناسی آموزشی، مدیریت محتوا، تعامل هم زمان و غیر هم زمان بین استادان و دانشجویان، سازماندهی و ساختار دوره ها، طرح های آموزشی و بالاخره ارزیابی دانشجویان به وجود آورده است. در واقع آموزش الکترونیکی ارائه ی آموزش از طریق وسایل الکترونیکی است. این نوع آموزش برای آن دسته از یادگیرندگان که در جستجوی آموزش های غیر سنتی هستند با به دور از مؤسسات آموزشی زندگی می کنند و با به دلایل مختلفی تمایل دارند به صورت الکترونیک آموزش ببینند، جذابیت ایجاد می کند (درگاهی، قاضی سعیدی، قاسمی، 1388).

   آموزش از راه دور یا همان آموزش الکترونیکی و آموزش باز اصطلاحاتی هستند که بعد از نیمه ی دوم قرن بیستم در سراسر جهان رایج و به صورت یک سیستم آموزشی در بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه مطرح شد. علی رغم این که ، این شیوه ی آموزشی حداقل از یک و نیم قرن پیش به شیوه ی ابتدایی( آموزش مکاتبه ای) مورد استفاده کشورهای معدودی قرار گرفته بود، این سیستم آموزشی به لحاظ ویژگی ها و قابلیت هایی که دارد، کارایی خود را در دوره های آموزشی دانشگاهی و متوسطه به ثبوت رسانده است. آموزش از راه دور در عصر حاضر به لحاظ پیشرفت های چشم گیر فناوری ارتباطات و به تبع آن وسایل و مواد آموزشی و توسعه ی فناوری اطلاعات،؛ قابلیت های بیشتری برای آموزش توده ی عظیم داوطلبان به تحصیل به وجود آورده است. نظام آموزش و پرورش کشورمان به لحاظ مقدورات و محدودیت های موجود در زمینه ی امکانات به مقدار قابل ملاحظه ای می تواند، با بهره گیری از سیستم آموزش از راه دور و آموزش الکترونیکی پشتیبانی شده با سیستم خدمات رسانی مؤثر، ضمن صرفه جویی اقتصادی عده ی کثیری از داوطلبان تحصیل در دوره های آموزش متوسطه را آموزش دهد. علاوه بر این با استفاده از سیستم شبکه های آموزشی رایانه ای بخش عظیمی از کمبودهای مواد کمک آموزشی سمعی و بصری را در درون سیستم آموزش سنتی جبران کند (پارسا، 1387).

   در عصر جدید، فناوری اطلاعات ابعاد مختلف زندگی را متحول ساخته است. در هرلحضه اطلاعات نامرئی با سرعت 186000مایل در ثانیه بر بستر فراساختارهای ارتباطی مانند ماهواره های ارتباطی یا شبکه های فیبرنوری مخابره می شود. هزاران دستگاه رایانه که به طرز ماهرانه ای به یکدیگر متصل شده اند دائما در حال ارتباط با یکدیگر هستند. در دهه ی اخیر دنیای الکترونیک انقلابی نامرئی را ایجاد کرده و رایانه های چندرسانه ای را به صورت سودمندترین ابزارهای تاریخ بشری تبدیل کرده است. با پیش رفت روز افزون علم رایانه و ظهور فناوری سیستم های چندرسانه ای اطلاعات از صورت صرفا متن به جلوه هایی مانند صوت، تصویر، فیلم، انیمیشن و ..مجهز شده اند و اینک که انتقال اطلاعات به صورت چندرسانه ای  در شبکه ی جهانی اینترنت نیز با استفاده  از مرورگرهای گرافیکی فراهم شده است، سیستم های چند رسانه ای نقشی اساسی در عرضه ی اطلاعات ایفا می کنند. این روند پرشتاب و حیرت انگیز تکامل سبب شده است که از توسعه ی فناوری اطلاعات در دهه های اخیر به عنوان توسعه انفجار آمیز یاد شود. غفلت از شناخت و ورود موثر به دنیای دیجیتال نه تنها فرصت طلایی توسعه ی همه جانبه را زایل می کند که هم چنین فاصله ی موجود میان جوامع توسعه یافته و سایر جوامع را به طور تصاعدی بیشتر خواهد کرد، پس ضروری است نقش این تحول را در هر زمینه ای مطالعه کرده و هر چه سریع تر به راه های به کارگیری فناوری جدید اطلاعاتی به ویژه در زمینه ی آموزش و پرورش دست یابیم( ترابی دشت بیاض، 1387).

   آموزش و یادگیری الکترونیکی امروزه یکی از کاربردهای مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان به حساب می آید و بخش های مختلفی از اجتماع اعم از شرکت ها، صنایع، موسسات آموزشی و مردم علاقه مند به یادگیری، با سؤالات و کاربردهای مختلفی از این فناوری روبرو هستند..در واقع بر ما روشن است که آموزش الکترونکی زاییده ی چرخه ی تحولات سریع و روبه گسترش فناوری های نو به مفهوم واقعی آن است با این وجود تاکنون تعاریف متفاوتی از آموزش الکترونیکی و یادگیری الکترونیکی  ارائه شده است و تعریفی که مورد قبول همگان باشد در دسترس نیست. یادگیری الکترونیکی به عنوان یک پارادایم جدید در آموزش مدرن، مجموعه فعالیت آموزشی است که با استفاده از ابزارهای الکترونیکی صورت می گیرد (وانگ و همکاران[5]، 2011). کوپر[6](2004) یادگیری الکترونیکی را یادگیری فعال و هوشمند می داند که موجب تحول در فرایند یاددهی- یادگیری شده است.هورتون و هورتون[7](2003) معتقدند که یادگیری الکترونیکی در یک تعریف وسیع شامل هرگونه استفاده از فناوری های وب و اینترنت به منظور خلق تجربیات یادگیری است. موسسه مشورتی آموزش عالی انگلستان یادگیری الکترونیکی را به عنوان هر تجربه ی یادگیری که به وسیله ی تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی حمایت می شود، تعریف می کند. ولش و همکاران[8](2003) یادگیری الکترونیکی را کاربرد فناوری شبکه کامپیوتر که عمدتا از طریق اینترنت انجام می گیرد می دانند.خان[9](2005) مصادیق یادگیری الکترونیکی را در یادگیری مبتنی بر شبکه، آموزش مبتنی بر اینترنت و یادگیری پیشرفته می داند. هولمز و گاردنر[10](2006) معتقدند آموزش الکترونیکی قابلیت دسترسی به منابع ارتقای یادگیری در هر زمان و هر مکان را فراهم می سازد(مهدیون و همکاران، 1390).

   عطاران(1385) در یک تعریف جامع آموزش و یادگیری الکترونیکی را شامل هرگونه یادگیری می داند که در آن از شبکه برای انتقال دانش، تعامل و تسهیل یادگیری استفاده می شود. این نوع یادگیری شامل یادگیری توزیع شده، یادگیری از راه دور به جز آموزش مکاتبه ای و آموزش مبتنی بر رایانه در شبکه و آموزش مبتنی بر شبکه است. در واقع آموزش الکترونیکی آموزش همزمان یا ناهمزمان است و می تواند با راهنمایی معلم و با رایانه و یا ترکیبی از هر دو باشد. شایان ذکر است که تمامی تعاریف آموزش الکترونیکی بر سه نکته ی یادگیری، تکنولوژی و دسترسی تاکید دارند.

   به طور خلاصه می توان گفت که آموزش الکترونیکی(یادگیری الکترونیکی) اصطلاحی است که در مقابل لفظ e-learning جای گرفته است. آموزش الکترونیک ارائه ی درس و یادگیری آن از طریق فناوری های الکترونیکی است. این نوع یادگیری بر مبنای فناوری هایی مانند اینترنت، سیستم های یاددهی هوشمند و سیستم های آموزش مبتنی بر کامپیوتر استوار شده است و آموزش الکترونیکی فصل مشترک فناوری اطلاعات و فناوری آموزشی است. آموزش الکترونیکی هر دو قالب آموزش برخط و غیر برخط را پوشش می دهد.

آموزش مجازی نماینده ی الکترونیکی آموزش واقعی با هماان مشخصه ها و ویژگی هاست. این خصوصیات از طریق کامپیوتر و ابزارهای فناوری اطلاعات تحقق می یابند، پس وجود دارند اما قابل لمس نیستند. اصطلاح آموزش مجازی گستره ی وسیعی از کاربردها و فرایندها را در بر می گیرد. عبارات مترادف با آموزش مجازی عبارتند از: یادگیری الکترونیکی، یادگیری از راه دور، تحصیل از راه دور، یادگیری توزیعی، یادگیری مبتنی بر اینترنتی، یادگیری شبکه ای، آموزش مبتنی بر کامپیوتر، دروس دیجیتالی، درس های بهنگام و برخط، یادگیری زنده، یادگیری سیار. این واژه ها همگی از یکدیگر سخن می گویند (نصیری، 1385).

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: